ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਕਲਪ: ਪੂਰੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਮਿਲ ਕੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ-ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹਨ

 

   ਲੇਖਕ – ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਅੰਨਪੂਰਨਾ ਦੇਵੀ                                                           

ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਇੱਕ ਅਰਬ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹਨ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨੀਤੀਗਤ ਚੋਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ। ਮਾਣਯੋਗ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ , ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤਬਦੀਲੀ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਤਰੱਕੀ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਕੱਦ ਵਿੱਚ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਲਾਸਰੂਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਕਾਰ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮਨਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ “ ਬੇਟੀ ਬਚਾਓ, ਬੇਟੀ ਪੜ੍ਹਾਓ “ ਪ੍ਰਤੀ ਅਟੁੱਟ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ , ਜੋ ਕਿ 2047 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਿਕਸਤ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸਾਡੇ ਸਮੂਹਿਕ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 27 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ ਭਵਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ।

ਆਪਣੇ ਦਲੇਰ ਅਤੇ ਅਡੋਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨਾਲ , ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ 2030 ਤੱਕ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਹੈ , ਤਾਂ ਜੋ ਹਰ ਕੁੜੀ ਅਤੇ ਮੁੰਡਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵੱਡੇ ਹੋ ਸਕਣ , ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸਕਣ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਮਾਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਾਲ ਢਾਲ ਸਕਣ। ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ , ਅਸੀਂ ‘ ਪੂਰੀ ਸਰਕਾਰ, ਪੂਰਾ ਸਮਾਜ’ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਈ ਹੈ , ਇਹ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਨੀਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਮੂਹਿਕ ਏਕਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ , ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ , ਫਰੰਟਲਾਈਨ ਵਰਕਰਾਂ , ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਮੋਢੇ ਨਾਲ ਮੋਢਾ ਜੋੜ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਪੁਰਾਣੇ ਅਭਿਆਸ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਸਾਡੇ ਸਾਂਝੇ ਇਰਾਦੇ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਵਜੋਂ , ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਕਸਬਿਆਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲੈਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਏ ਹਨ।

ਪੂਰੀ ਸਰਕਾਰ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕਜੁੱਟ ਹੈ ।

ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਮੁੱਦਾ। ਇਹ ਅਕਸਰ ਉਹਨਾਂ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖਿਆ, ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਪਹੁੰਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਮੀਆਂ, ਵਾਂਝੇਪਣ ਅਤੇ ਅਸਮਾਨ ਮੌਕਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ , ਅਣਗਿਣਤ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਯਤਨ : ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧੀਨ , ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਕਦੇ ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਪਾਲਦੀਆਂ ਸਨ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਨੀਤੀਗਤ ਦਿਸ਼ਾ, ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਨਾਲ , ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਜੋ ਤਰੱਕੀ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਾਡੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹਾਂ ਕਿ ਹਰ ਹੱਕ ਆਖਰੀ ਮੀਲ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੇ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ‘ਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇ। ਹਰੇਕ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦੇ ਹਰ ਪੜਾਅ ‘ਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ , ਅਣਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਤੱਕ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੜਾਅ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਤਰਜੀਹ ਅਤੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ।

ਪੋਸ਼ਣ ਟ੍ਰੈਕਰ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਭੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਭੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਮਗ੍ਰ ਸਿੱਖਿਆ ਅਭਿਆਨ ਤੱਕ, ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਧਨ-ਕਮ-ਯੋਗਤਾ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਿਦਿਆਲਕਸ਼ਮੀ ਯੋਜਨਾ ਤੱਕ , ਹਰ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਢਾਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਬੱਚੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰ ਭਵਿੱਖ ਵੱਲ ਇੱਕ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਸਮਾਵੇਸ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਵਜੋਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ , ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ , ਪੋਸ਼ਣ ਟ੍ਰੈਕਰ, 1.4 ਮਿਲੀਅਨ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਵਾਂ, ਛੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਲੜਕੀਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਜੋੜਦਾ ਹੈ । ਇਸਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 101.4 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ । ਇਸ ਡਿਜੀਟਲ ਸਮਰੱਥਤਾ ਨੇ ਪੋਸ਼ਣ ਭੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਭੀ, ਇੱਕ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਚਪਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਵੱਲ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ , ਜੋ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰੀ-ਸਕੂਲ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨ, ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਚਪਨ ਦੀ ਉਤੇਜਨਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇ, ਜੀਵਨ ਭਰ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਜਾਵੇ।

ਸਾਡੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਰਾਦੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਜ਼ਮੀਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਬਜਟ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ , ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤਰਜੀਹ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੀਨਜ਼-ਕਮ-ਮੈਰਿਟ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ , ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 2025-26 ਲਈ ₹1,827 ਕਰੋੜ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਬੱਚਾ ਗਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਸਕੂਲ ਨਾ ਛੱਡੇ , ਜੋ ਕਿ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ , ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਿਦਿਆਲਕਸ਼ਮੀ ਯੋਜਨਾ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਨੌਜਵਾਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕੌਸ਼ਲ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ (PMKVY) ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਦਯੋਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੁਨਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕਰਕੇ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਇਸ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜਾਲ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ KSHAY ਯੋਜਨਾ ( PMKVY ) ਹਾਸ਼ੀਏ ‘ ਤੇ ਧੱਕੇ ਗਏ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ , ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ , ਹੋਰ ਪੱਛੜੇ ਵਰਗਾਂ, ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਰਗਾਂ (EWS) ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ , ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਜੀਵਨ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਉਦਾਹਰਣ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਭਾਵ: ਭਾਰਤ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਮੁਕਤ ਬਣਨ ਦੇ ਨੇੜੇ

ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ , ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਜਾਪਦਾ ਸੀ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅਸੰਭਵ ਵੀ। ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਨੀਤੀਆਂ, ਨਿਰੰਤਰ ਕਾਰਵਾਈ , ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਮਾਪਣਯੋਗ ਪ੍ਰਗਤੀ ਰਾਹੀਂ , ਅਸੀਂ ਉਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਭਵ ਹੈ , ਸਗੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਇਹ ਬੇਮਿਸਾਲ ਤਬਦੀਲੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਛੋਟੇ , ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਰੋਕਥਾਮ ਅਧਿਕਾਰੀ (CMPOs) ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਹੀ , ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 37,000 ਤੋਂ ਵੱਧ CMPOs ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਫਰੰਟਲਾਈਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕੀਤਾ ਹੈ । ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾ ਕੇ, ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਸਸ਼ਕਤ ਬਣਾ ਕੇ, ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਬਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਕੇ , ਅਸੀਂ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਂਝੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ , ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਾਪਸ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇ, ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਉਲੰਘਣਾ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

ਹੁਣ ਤੱਕ , ਅਸੀਂ 630,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਕੂਲ ਨਾ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ।

ਚੁੱਪ ਤੋਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਤੱਕ , ਸਮਾਜਿਕ ਕਲੰਕ ਤੋਂ ਸਮਰਥਨ ਤੱਕ—ਭਾਰਤ ਨੇ ਬਦਲਾਅ ਦਾ ਰਸਤਾ ਚੁਣਿਆ ਹੈ : ਅੱਜ , ਅਸੀਂ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ, ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਨਤਮ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਪੋਰਟਲ, ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ, ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਪਲੇਟਫਾਰਮ, ਇਸ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਰੋਕਥਾਮ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਦਾ ਹੈ , ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਧੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ , ਅਤੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ , ਬਾਲ ਵਿਆਹ-ਮੁਕਤ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਇੱਕ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਹਰ ਅੰਗ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦਾ ਹਰ ਵਰਗ ਇਸ ਸਾਂਝੇ ਉਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ , ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ , ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਵਿਕਸਤ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਨੀਂਹ ਵੀ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਾਂ ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੀ ਸਮੂਹਿਕ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋੜ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ , ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮਾਡਲ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਬਿਪਤਾ ਦਾ ਤੁਰੰਤ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅੰਤ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ , ਇਹ ਬੱਚੇ ਵਿਕਸਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਸ਼ਾਲਧਾਰੀ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ‘ ਸਾਰਥੀ ‘ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ।

( ਲੇਖਕ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀ ਹਨ)।